مقدمه
مقدمهشرایط محیط زیست انسان تاثیر مستقیمی بر چگونگی حالات روانی، وضعیت فیزیکی، نحوه انجام کار و بطورکلی تمامی شئون زندگی او دارد. از آنجایی‌که بخش عمده زندگی بشر امروزی در داخل ساختمان می‌گذرد، ایجاد شرایط مطلوب زیست محیطی در ساختمان، خواه محل کار باشد یا منزل و غیره، واجد اهمیت است که مهمترین بخش آن تهیه هوای مطبوع برای ساکنین ساختمان باتوجه به نوع فعالیت آنها است.
در واقع منظور از طرح، محاسبه و نصب سیستم تهویه مطبوع، ایجاد هوای دلپذیر برای ساکنین باتوجه به نوع فعالیت آنها در ساختمان می‌باشد و توزیع صحیح هوا در اتاق‌ها آخرین مرحله برای رسیدن به این هدف بوده که در ایجاد شرایط آسایش برای ساکنین نقش تعیین کننده‌ای خواهد داشت.
توزیع هوا
انتقال جریان هوای مشخص عموماً از طریق کانال به فضا یا از فضا(های) موردعمل را توزیع هوا گویند. در طول کانال ممکن است وسایلی به منظور تغییر شرایط هوا (به عنوان مثال پالایش، گرمایش، سرمایش، رطوبت زنی یا رطوبت زدایی و غیره) که به عنوان وسایل تغییردهنده شرایط هوا نامیده می‌شوند قرار داده شود که در اینجا به آنها پرداخته نمی‌شود.
توزیع هوا در اتاق ممکن است از طریق دریچه های سقفی یا دریچه های دیواری صورت گیرد. قبل از معرفی انواع دریچه های توزیع هوا، مختصری به اصول توزیع هوا پرداخته می‌شود.
پخش هوا در فضای مورد عمل توسط وسایل پخش کننده هوا که ترمینال هوا نامیده می‌شوند به گونه‌ای انجام می‌گیرد که شرایط از پیش مشخص شده، نظیر مقدار تعویض حجم هوا، فشار، پالایش، دما، رطوبت، سرعت هوا، و تراز صدا را در ناحیه‌ای معین در این فضا که آن را ناحیه عملکرد نامند، برآورده نماید. ترمینال‌های هوا مرز مشترک بین فضای مورد عمل و سیستم توزیع هوا می‌باشند.
توزیع هوا دارای اصولی می‌باشد که ازآن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دمای اتاق: توزیع هوا در اتاق باید به نحو متناسبی صورت گیرد تا تغییرات دما در قسمت‌های مختلف اتاق از حد مشخصی تجاوز نکند.
- هوای اولیه و ثانویه: هوای اولیه عبارت است از مقدار هوایی که مستقیماٌ از دریچه وارد اتاق می‌شود و هوای ثانویه، حجمی از هوای اتاق است که توسط هوای اولیه جابجا شده، همراه آن در گردش هوا شرکت می کند.
- سرعت جریان هوا در اتاق: بهترین سرعت حرکت هوا از نظر ساکنین اتاق 50 فوت بر دقیقه است، مخصوصا موقعی که نشسته باشند. برای ساختمان‌هایی ازقبیل فروشگاه‌ها و کارخانجات که در آنها افراد به آرامی در حال حرکت هستند، می‌توان این سرعت را تا 150 فوت بر دقیقه افزایش داد. سرعت‌های بیشتر از حد مجاز در موقع برخورد هوا به صورت یا بدن ساکنین ایجاد ناراحتی می‌کنند.
- طول پرتاب هوا: عبارتست از فاصله افقی که جریان هوا نسبت به دریچه ورود هوا به اتاق می پیماید. این فاصله، از محل دریچه ورود هوا تا نقطه‌ای که سرعت جریان هوا به حداقل معینی می‌رسد اندازه گیری می‌شود. این سرعت حداقل 50 فوت بر دقیقه می‌باشد.
- جهت جریان هوا: این مسئله نیز در ایجاد شرایط آسایش ساکنین دخالت دارد.
- سرعت هوا در خروج از دریچه: این سرعت باید با توجه به حدمجاز صدا در اتاق تعیین شود. سرعت‌های پیشنهادی برای خروج هوا از دریچه در جدول زیر آمده است. لازم به توضیح است که این سرعت‌ها بر مبنای سطح مفید دریچه تعیین گردیده‌اند و سطح مفید دریچه عبارتست از حاصلضرب ابعاد دریچه منهای سطوح تیغه‌های دریچه.
از اجزای اصلی سیستم توزیع هوا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد و در صورت لزوم، این تعاریف با توجه به جهت جریان هوا در داخل کانال انتخاب می‌شود:
- همسان کننده های جریان هوا:
این اجزا به منظور یکنواخت کردن سرعت در سطح مقطع عبور جریان و یا کاهش مقدارنسبی اغتشاشات جریان و یا کاهش مقدار چرخش احتمالی جریان هوا به کار می‌روند.
متعادل کننده های جریان شامل:
- تیغه های جهت دهنده که در قسمت‌های خاص کانال برای کاهش اغتشاشات جریان به کار می‌روند.
- اجزا مستقیم کننده به صورت چهارگوش یا لانه زنبوری که به منظور حذف چرخش احتمالی جریان هوا به کار می‌روند.
- صفحات مشبک، توری ها یا اجزا نظیر که برای یکنواخت کردن توزیع سرعت با افزایش افت فشار به کار می‌روند.
- دمپرها:
این وسایل می‌توانند در داخل کانال‌های هوا یا همراه با ترمینال‌های هوا استفاده شوند که در اینصورت قادرند مقاومت هوای سیستم را تصحیح نموده و در نتیجه دبی هوای عبوری را تغییر دهند یا جریان هوا را کنترل نموده و علاوه بر آن در صورت لزوم جریان هوا را قطع نمایند.
انواع دریچه های توزیع هوا
جهت توزیع بهتر هوا در اتاق یا فضای مورد تهویه، از دریچه توزیع استفاده می‌شود.
انواع دریچه های توزیع هوا عبارتند از:
1- دریچه های دیواری:
2- دریچه های سقفی:
- دریچه های سقفی چهارگوش و گرد
- دریچه اتاق عملی گرد و چهارگوش
- دریچه سقفی چهارگوش مخروطی
- دریچه سقفی کروی
درادامه دو نمونه از این دریچه ها (دریچه دیواری دوطرفه و دریچه سقفی چهارگوش) شرح داده می‌شود.
دریچه دیواری دوطرفه
دریچه دیواری دوطرفه با دو ردیف پره قابل تنظیم، تعدادی پره موازی افقی و عمودی دارد که می‌توان این پره‌ها را در هر زاویه‌ای حول محور مرکزی خود حرکت داد. این دریچه ها معمولاً جهت هوای رفت مورد استفاده قرار می‌گیرند. پره‌های افقی و عمودی در هر زاویه‌ای می‌توانند حرکت نمایند.
پره های تنظیم هوا که به صورت موازی با سطح مقطع مناسب جهت عبور هوا در کنار هم قرار می‌گیرند این امکان را به وجود می‌آورند که جریان هوا به صورت یکنواخت، همراه با آرامش و افت فشار کم عبور نمایند.
این امکان وجود دارد که پره ها در زاویه‌ای به صورت انتخابی در طی مراحل ساخت ثابت شوند که نوع ثابت نامگذاری شده‌اند و همچنین ممکن است این پره ها در هر زاویه‌ای به صورت دستی قابل تنظیم باشند که نوع متحرک نامگذاری شده‌اند.
جهت جدا نمودن پره ها از قاب به منظور حذف صدا از بوش‌های پلاستیکی و یا فنر خطی استفاده می‌شود و بدین ترتیب در زمان تنظیم، پره ها تحت کشش قرار می‌گیرند.
چند نوع قاب بنا به درخواست در دسترس می‌باشد که انتخاب نوع قاب به محل نصب دریچه ها بستگی دارد.
پره ها و قاب از پروفیل آلومینیوم کششی به ضخامت 1.25 میلیمتر با روکش آنادایز شده آلومینیوم با کیفیت مناسب تهیه می‌شوند.
امکان استفاده از آهن به جای آلومینیوم نیز بنا به درخواست وجود دارد همچنین این امکان وجود دارد که رنگ آمیزی نهایی به روش پاشش رنگ مایع یا پودری (الکترواستاتیک) انجام شود.
دریچه سقفی چهارگوش
دریچه های سقفی چهارگوش جهت کاربری‌های مناسب در صنعت تهویه مطبوع به منظور نصب در سقف طراحی شده‌اند. این دریچه ها جهت هوای رفت، برگشت و تخلیه استفاده می‌شوند که پخش جریان یکنواخت هوا را به صورت افقی توسط پره های متوالی هم مرکز انجام می‌دهند. این پره ها قابلیت پخش هوا را در جهت های یک الی چهارطرف دارند.
این نوع دریچه ها به آسانی روی کانال چهارگوش یا توسط یک تبدیل روی کانال گرد نصب می‌شوند. در این نوع دریچه ها میزان بالای پخش هوا در فضای زیر سقف باعث می‌شود درجه حرارت و سرعت هوای مخلوط سریعاً متعادل شود.
برای این نوع دریچه نیز چند نوع قاب وجود دارد که انتخاب آن به محل نصب دریچه ها بستگی دارد. در بعضی از این قاب‌ها این قابلیت وجود دارد که پره‌های داخلی از قاب جهت نصب دریچه، تنظیم دمپر و شستشو بیرون آیند. همچنین می‌توان از طریق ایجاد یک حفره در پره های داخلی، دمپر را تنظیم نمود.
قاب‌ها و پره‌ها از پروفیل آلومینیوم کششی به ضخامت 1.25 میلیمتر با روکش آنادایز شده آلومینیوم با کیفیت مناسب تهیه می‌شوند. این امکان وجود دارد که رنگ آمیزی نهایی به روش پاشش رنگ مایع یا پودری(الکترواستاتیک) انجام شود.
